Gebelik sırasında meme kanserinin oluşması oldukça nadir bir durum olmakla birlikte,git gide daha fazla kadının annelik yaşını kişisel ve mesleki nedenlerle ertelemesi, meme kanseri ve gebeliğin beraber görülme olasılığını artırıyor. Hatta önümüzdeki yıllarda bu tip vakaların çok daha sık karşımıza çıkacağıtahmin ediliyor. Çünkü son yıllarda çocuk sahibi olma yaşı 30-40’lı yaşlarakadar geciktiriliyor.
Gebeliktememe kanseri saptandığında, sıklıkla bunun geç tanı konmuş ve gebelik olmadığıdönemde başlamış bir kanser olduğunu düşünürüz. Bu nedenle de lenf nodüllerineyayılım olasılığı daha fazla olabilir. Bu kısmen gebelikteki hormonaldeğişimlerin de sonucu olabilmektedir. Gebelikte rutin adet döngüsü sonlanır veöstrojen ve progesteron seviyesi artar. Aynı zamanda emzirme sürecine hazırlıkolarak prolaktin hormonu da artar. Bu hormon etkisiyle göğüsler büyür, hassasve düzensiz bir hale gelir. Bu da hem doktor hem hasta için boyutu büyüyenekadar bir kitlenin fark edilmesini geciktirir.
Gebeliğinerken döneminde meme kanseri tanısı koyamamanın diğer bir nedeni de geneldetarama yöntemlerinin gebelik sonrasına ertelenmesidir. Gebelik ve emzirmedönemi meme dokusunun daha yoğun olmasına neden olur. Böylece erken dönemdememe kanserinin mamografik bulguları ile normal bulgular kolaylıkla birbirinekarıştırılabilir. Gecikmiş tanı gebelikteki meme kanserinin en büyükproblemlerinden biridir.
Gebelikte meme kanseri teşhisi hangi yöntemle yapılmalı?
Eğergöğsünüzde kitle veya herhangi bir değişiklik fark ederseniz bunu önemseyerekdoktorunuza danışmalısınız. Doktorunuz muhtemelen mamografiyi gebelikteönermeyecektir. Bu durumda US ve MRI gibi görüntüleme testleri yapmak uygundur.Şüpheli bir değişiklik mutlaka dikkate alınmalı ve gebeliğe bağlı birdeğişiklik olduğuna karar vermeden önce gerekirse biyopsi uygulanmalıdır.
Mamografigebelik sırasında başlayan meme kanserlerinin çoğunu saptayabilir ve gebeliktebile oldukça güvenli olduğu düşünülür. Mamogram’ın yarattığı radyasyon miktarıda çok düşüktür. Radyasyon göğüslere fokus olduğu için vücudun diğerkısımlarına ulaşabilecek miktar çok düşüktür. Ekstra koruma için belin altbölgesine koruyucu bir örtü konabilir. Ancak bazı bilim adamları radyasyonun doğmamışbebeğe etkisi konusunda hâlâ hemfikir değildir. Ancak gebelik esnasında da olsaerken tanı çok önemlidir ve bunu unutmamak gerekir.
Meme biyopsisi bebeği etkiler mi?
Eğermemede kitle ele gelir ya da şüpheli bir lezyon saptanırsa biyopsi düşünülmelidir.Meme biyopsileri genellikle iğne ile yapılır ve gebelik olsa da yatışgerektirmez. Biyopsi yapılacak alanın uyuşturulması fetüs için bir risk teşkiletmez. İğne biyopsisinden yanıt alınmadığı durumlarda cerrahi biyopsi sonrakiadımdır. Burada şüpheli alandan küçük bir kesi yapılarak doku örneği alınır. Buişlem genel anestezi altında yapılır ve gebelik açısından risk taşımaz.
Meme kanseri anneden bebeğe geçer mi?
Eğer meme kanseri saptanmışsa, kanser hücrelerinin memenin içine ve vücudun diğerkısımlarına yayılıp yayılmadığına bakmak gerekir bu işleme ‘evreleme’ diyoruz.Bu işlem gebelikte çok daha önemlidir çünkü gebelikte meme kanseri daha ileriaşamada olabilir.
MRIve US incelemesinde fetüsün radyasyona maruz kalmadığı akılda tutulmalıdır.Fakat bazen MRI esnasında kullanılan ‘boya’ asla kullanılmamalıdır. Çünküplasentayı geçerek anomalilere neden olabilir.
Acgrafisi çok küçük dozda radyasyon içerdiğinden, karnı koruyarak rahatlıklaçekilebilir. PET tarama, kemik taraması ve BT radyasyon nedeniyle tercihedilmez.
Çok çok nadir olguda kanser plasentaya ulaşmış olabilir bu da fetusun beslenmesinietkileyebilir. Fakat meme kanserinin anneden fetuse geçişine rastlanmamıştır.
Gebelikte meme kanseri tedavisi nasıl yapılır?
Tümörünboyutuna, tümörün yerleşimine, yayılımına gebeliğin sonlanmasına ne kadarkaldığına, anne adayının tercihine göre değişir. Aslında amacımız gebe olmayanmeme kanseri olgularında olduğu gibi ‘kanseri kontrol altına almak veyayılımını önlemektir.’ Fakat fetüsün korunma endişesi durumu biraz karmaşıkhale getirmektedir.
Cerrahi genellikle güvenilir bir tedavidir. Kemoterapi, radyoterapi veya hormonalterapi fetüse zarar verebileceği için uygulanmaz. Ancak gebeliğin ileriaşamalarında kemoterapi düşünülebilir. Ancak inflamatuar kanser gibi tedavidegecikmenin hasta için önemli olduğu durumlarda, kemoterapi zorunlu olduğundan,gebeliğin sonlandırılması söz konusu olabilir.
Cerrahi: Kanserli göğsün ve lenf nodlarının alınması gebelikte güvenle uygulanabilen bircerrahidir. Meme koruyucu cerrahi ise sonrasında radyoterapi gerektirdiği içintercih edilmez. Çünkü radyasyon anne karnındaki fetüsü etkileyebilir.
Anestezi:Genel anestezi meme cerrahisi sırasında korkmadan uygulanabilir. Ancakcerrahinin uygulama zamanına kadın doğum uzmanı, cerrah ve anestezist berabercekarar vermelidir.
Cerrahisonrası tedavi: Kanserin evresine bağlı olarak, tekrarlamasını önlemekmaksadıyla kemoterapi, radyoterapi ve hormonal terapi gerekebilir. Bazıdurumlarda bu tedaviler doğum sonrasına ertelenebilir.
Kemoterapi: Kemoterapi cerrahiyle beraber uygulandığı gibi erken dönem kanserlerde ve ilerievre kanserlerde tek başına da kullanılabilir. Gebeliğin ilk 3 ayındakullanılmaz. Kullanılırsa gebelik kaybı olasılığı çok yüksektir. Yapılançalışmalar gebelikte 4 ila 9. aylar boyunca bazı ilaçların fetüsü riske atmadankullanılabildiğini, sadece erken doğum riskini artırdığını, ileri sürmektedir.Yine de bu ilaçların uzun dönem etkileri bilinmemektedir. Kemoterapi 35haftadan sonra da annenin kan değerlerini düşürerek enfeksiyon ve kanamayaeğilimi artırdığından, uygulanmaz.
Hormon tedavisi ve ileri evredeki kanserler için tercih edilen hedef tedavininuygulanması için de doğum sonrasının beklenmesi gerekir.
Tedavi sürecinde bebek emzirilmeli midir?
Pekçok doktor tedavi sırasında emzirme yapılmasını istemez. Cerrahi planlandıysaemzirmenin kesilmesi memenin kan akımını azaltıp memenin küçülmesinisağlayacağından operasyon için kolaylaştırıcıdır. Aynı zamanda enfeksiyon riskide azalır. Ayrıca kemoterapi ilaçları anne sütüne ve dolayısıyla beslenirkenbebeğe de geçer.
Yaşam beklentisi nedir?
Gebelik meme kanserinin hem fark edilip tanı konmasını hem de tedavisini güçleştirenbir süreçtir. Buna karşın yapılan çalışmalarda gebe ve gebe olmayan aynı evrelerdeki kadınlarda meme kanseri sonuçları benzer bulunmuştur.
Op. Dr. Betül Görgen
