Yeşilimi tercih etmeliyiz yoksa siyahı mı? Ama bir arkadaşım kiraz sapı içmiş ve günde bilmem kaç kalori yakmış, çok ama çok iyi geliyor bana mısır püskülü mü diyenlerden ve kafası oldukça karışık olanlardan mısınız? Bu sefer ki konumuzbitki çayları.
İlk olarak siyah çayı ele alacak olur isek, siyah çayın suya geçen kısmındanfaydalanılmaktadır. Bu kısımda uyarıcı etkiye sahip kafein, renk ve acı tadıveren polifenoller, özel aroma sağlayan esanslar bulunur. Çay yaprağında vitaminve mineraller bulunsa da sadece suya geçen kısmı kullanıldığı için beslenmeyegenel katkısı sınırlıdır. Genel olarak siyah çay tüketimi dünya genelinde deyaygındır.
Kafein,idrar söktürücü, mide salgısını uyarıcı, metabolizmayı hızlandırıcı etkiye sahiptir.Fazla miktarda ve sıklıkla siyah çay tüketilmesi vücutta demir eksikliğine yolaçabileceğinden açık ve hatta limonlu çay tüketilmesi önerilmektedir.
Yeşilçay ise siyah çayın fermente edilmemiş halidir. Metabolizmayı hızlandırdığınadair pek çok çalışma yapılmıştır. Son yıllarda yapılan bu çalışmalarda obeziteile ilgili olarak deri altı karın yağlarında ve trigliseritlerde düşüşleryaşandığı görülmüştür. Kansere olan etkisi de gündemdedir. Yeşil çayın faydaları arasında ilk sırada gösterilenantioksidan etki kanserli hücrelerin oluşmasını önleyen başlıca faktör. Yeşilçayda bulunan EGCG (Epigallokateşin Gallat) adlı bileşen kanserin önünü açanhücre hasarına karşı hücreleri güçlendiriyor. Güne bir kupa yeşil çayile başlanması vücutta uyku sırasında oluşan toksinleri uzaklaştırmaya ve dinçbir güne başlamaya yol açar. Yeşil çayın bu özelliğinden faydalanmak üzere egzersizyapmadan önce bir fincan yeşil çay tüketebilirsiniz. Tek başına yeşil çaytüketemiyorsanız demlediğiniz yeşil çayın içerisine limon sıkarak veya dahatatlı bir tat elde etmek istiyorsak tarçın çubuğu atıp biraz demlenmeyebırakabiliriz. Bu şekilde daha rahat içimli bir tüketim elde edilebilir.
Bitki çayları aroma açısından özel ve değişik bitkilerin yaprak, çiçek, meyveleri vetohumlarının kurutulması ile elde edilir. Ada çayı, ıhlamur ve nanenin idrar söktürücü etkisi vardır. Nane ve kekik çayının gaz giderici etkisi vardır. Naneçayı aynı zamanda mide bulantısını önlemeye de yardımcı olmaktadır. Papatya çayı ile yasemin çayının da sakinleştirici etkiye sahip olduğu bilinmektedir.Sinameki çayı ise bağırsakları hızlı çalıştırması ile bilinir ve sınırlıkullanılması önerilir. Rezene çayı, laktasif etkisi ile kabızlığı önler. Böbrek ve karaciğer rahatsızlığı olanlar rezeneçayını kullanmakta mutlaka doktoruna danışmalılardır. Mate yaprağından yapılançay ise ödem atıcı ve metabolizmayı uyarıcı, enerji vericiolarak kullanılır. Aynı zamanda iştahı baskılar ve sindirimi kolaylaştırır. Biberiye, sindirimi hızlandırma konusunda etkilidir. Kuşburnu; grip, nezle gibienfeksiyonlu hastalıklarda C vitamini içeriği nedeni ile bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcıdır. Zencefil ise manganez, magnezyum, fosfor, kalsiyum,C vitamini, B6 vitamini ve demir içerir. Baş ağrılarında ve romatizmal hastalıklarda ağrı kesici özelliğinden faydalanılmaktadır. Tarçın çayı; vücut sıcaklığını yükseltirböylelikle metabolizmayı hızlandırıcı ve kan şekerini dengeleyici etkisivardır. Tarçın çayı toz veya çubuk şekli ile kullanılarak yapılabilir. Şekerhastalığı diye bilinen diyabet üzerinde olumlu etkisi vardır. Tarçın çayı aynı zamanda menstrüel ağrıları azaltır, mide rahatsızlıklarını hafifletmeyeyardımcıdır.
Bitkilerden elde edilen çayların uzmanlar tarafından temiz çevrelerden toplanması ve tüketimehazır hale getirilmesi önemlidir. Fakat unutulmaması gereken en önemli nokta bitkiçaylarının tüketim miktarlarıdır. Rengarenk olan bu bitkisel çaylarındünyasında kişiye en uygununu bulmak zor olabilir. Çünkü bitki çaylarının etkisi kişiden kişiye değişmektedir. Yeşil çay da dahil olmak üzere tüm bitkiçaylarının tüketimi sağlıklı beslenme önerileri dahilinde 2 kupayı geçmemelidir. Ve özellikle kullanılmak istenen bir bitki çayı olduğunda doktorunuza mutlaka danışmanızda fayda vardır.
Nergis kokulu günler dilerim.
Diyetisyen Hatice Özlem Okka
