Polikistik over sendronun genetik olabileceği de düşünülmektedir, ancak kadının hayatının hangi döneminde başladığı bilinmemektedir.
Adetleriniz gecikmeye mi başladı? Biraz kilo mu almaya başladık? Ya da göbek çevresi hafif simit gibi çıkmaya mı başladı? Belimiz mi kalınlaşıyor? Nerden çıktı şimdi bu sivilceler? Bu kıllanma artışı da nereden çıktı? Çenemde, göğüslerimin arasında, göbeğimin çevresinde bile kıllar çıkmaya başladı diyorsanız; gecikmeden bir jinekoloğa gözükme vaktimiz gelmiş demektir. Polikistik over hastalığı veya sendromu olarak adlandırdığımız bu durum, adet gecikmesi, kilo alımı – şişmanlık (bel -kalça oranında, bel lehine artış), erkek tipi tüylenme şeklinde kıllardaki artış bulgularıyla kendini göstermeye başlar, ileri dönemlerde kısırlık sebebi dahi olabilir. Kelime olarak polikistik over, çok sayıda kist içeren yumurtalık anlamına gelir. Ultrasonografide 2-3 mm çapında, yaklaşık 10-15 adet inci tanesi gibi dizilmiş kistcikler izlenir. Bunların sebebi olarak, kadınlardaki hormon dengesinin bozulması (FSH/LH oranının, LH artışı yönünde), erkeklik hormonunun artışı gösterilmektedir. Bu hormon bozukluklarının uzun dönemde kadınların sağlığında olumsuz etkileri olmaktadır. Kolesterol artışı, kalp-damar hastalıkları, insülin direci, diyabet hastalığı, kısırlık, endometrium kanseri riskinde artış, obezite gibi. Polikistik over sendronun genetik olabileceği de düşünülmektedir, ancak kadının hayatının hangi döneminde başladığı bilinmemektedir. Yapılan araştırmalarda anne karnında bu gelişim sürecinin başlayabileceği, diğer çalışmalarda da ergenlik döneminde başladığı gösterilmiştir. Hormonal ve fonksiyonel bozukluklara bağlı olarak yumurtalıklarda küçük kistlerin oluşması, büyüyemesi ve 8-10 mm çapında kalmaları ile tedavi olunmaz ise kısır döngü başlayabilir. Yumurtalıkların bal peteği haline dönüşmeleri ile, yumurtlama fonksiyonu kaybolmaya, adetler gecikmeye başlayacaktır. Yumurtalama olmadığı için gebe kalamama başlı başına önemli bir sorun olarak karşımıza çıkabilir. Metabolik dengedeki düzensizlik insülin direncine, açlık kan şekerinde yükselmeye, şeker hastalığına yatlınlığa, kilo alımına ve obeziteye yatkınlığa, hormonlardaki testosteron ve türevlerinin artışı gibi erkeklik hormonlarındaki dengesizlikler sivilcelere, kıllanmaya ve bu kıllanmaların erkek tipi olmasına sebep olacaktır. Bu kısır döngü nasıl kırılabilir? Polikistik overlerim varmış, gebe kalamayacak mıyım? Rahim kanseri olurmuyum? Bu sivilceler geçmeyecek mi? Sıkıldım artık bu kıllanmalardan? Yapılacak ilk şey yaşam tarzımızda ufak tefek değişikliklerdir. Bunlar neler olabilir? Kilo kontrolü, kilo vermek, dengeli düzenli beslenerek hem kilo vermek, hem fazlasını almamak, hem de oluşan insülin direncini ve obeziteye meyili kırabiliriz. Spor yaparak, günlük düzenli yürüyüşlerle bile kilo verme ve metabolik bozukluklarda düzelmeler sağlanabilir. Medikal olarak yapılacak tedaviler ve destek ise, dolaşımdaki androjen yükünü azaltmak, gebelik istemi olan hanımlarda destek tedaviler (yumurtlamaya yardımcı olmak), endometriumun korunarak rahim kanserinin önlenmesini sağlamak, insülin direnci sonrası meydana gelebilecek hastalıkları (glukoz intoleransı, şeker hastalığı) önlemek olacaktır. Sivilceler, kıllanma artışı için medikal tedaviler yapılmaktadır, kılların uzaklaştırılması için traş önerilmez, ağda yapılabilir. Ancak kıllanmanın öncelikle medikal tedavisi ve baskılanması sağlanmalıdır, tedavi yapılmadan (hormonal denge sağlanmadan) epilasyon yöntemlerinin denendiği koşullarda, kıllar tekrar çıkmaya devam edecek ve terminal erkeksi kıl yapısı almaya başlayacaktır. Kıllanma şikayeti olan hanımlar kilolu ise mutlaka kilo verdirilmelidir. İnsülin duyarlılaştırıcı dediğimiz ilaçlarla (metformin) da, insülin direnci kırılmaya çalışılır, kilo vermede katkısı olmaktadır, yine gebe kalmada da yardımcı oldukları düşünülerek tedavi amaçlı kullanılmaktadırlar. 3-6 ay metformin kullanımında adetlerde düzelme, daha uzun süre kullanımlarda kıllanmada da azalmalar belirtilmektedir. Gebe kalma şansını artırır ve oluşan gebeliklerde düşük risikini azalttığı gösterilmiştir. Polikistik over sendromu, başlangıç safhasında tespit edildiğinde hayat tarzı değişiklikleri, beslenme düzeni, spor-egzersizler-kilo verme ile tedavide başarı sağlamak daha kolay olacaktı
Op. Dr. Filip Taşhan
Doğan Hastanesi
