Kolon ve rektum kanserlerinde erken tanı ve tedavi

Koç Üniversitesi Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Emre Balık, kolon ve rektum kanserlerinde erken tanı ve tedavi konusunda en güncel gelişmeler hakkında bilgi verdi. Kolon ve rektum kanseri, dünyada en sık görülen ikinci kanser türlerinden biridir. Erken teşhis ve tedavi hastalığın tedavi edilebilirliği için oldukça önemlidir. Bu nedenle, her yıl Mart ayı “Kolon ve Rektum Kanseri Farkındalık Ayı” olarak belirlenmiştir. Bu ay boyunca toplumun kolon ve rektum kanseri hakkında daha bilinçli olması ve erken teşhisin önemi konusunda farkındalık yaratılması amaçlanmaktadır.

Kolon ve rektum kanserinin belirtileri arasında şunlar yer almaktadır:

• Karın ağrısı,
• Kabızlık veya ishal,
• Dışkıda kan,
• İştah kaybı,
• Halsizlik,
• Kilo kaybı ve
• Dışkı şeklinin ve miktarının değişmesi.

Bu belirtilerden herhangi biri varsa, kişilerin mutlaka doktorlarına başvurması gerekmektedir. Erken teşhis kanserin tedavi edilebilirliği açısından son derece önemlidir.

Erken tanı için kişilerin düzenli olarak kolonoskopi yaptırmaları önerilmektedir. Kolonoskopi, kolon ve rektumun içini görüntüleyerek kanserli dokuların tespit edilmesine yardımcı olur. Ayrıca, dışkı testleri de erken teşhis için kullanılan diğer bir yöntemdir.

Kolonoskopi nedir?

Kolonoskopi, kolon ve rektumun içini görüntüleyerek kanser içeren dokuların tespit edilmesine yardımcı olan tıbbi bir işlemdir. Bu işlem, kanserli dokuların erken teşhis edilmesine ve tedavi edilebilirliği artırmaya yardımcı olur.
Kolonoskopi işleminde, hastanın bağırsaklarını görüntülemek için esnek bir tüp (kolonoskop) kullanır. Kolonoskop, bir ışık kaynağı ile bir kamera içerir ve bağırsakların içini net bir şekilde görüntüleyebilir. Bu işlem sırasında herhangi bir anormallik veya kanser şüphesi tespit edilirse, doku örneği alınabilir.
Kolonoskopi işlemi, kolon ve rektum kanserinin yanı sıra, diğer bağırsak sorunlarının teşhisi ve tedavisi için de kullanılabilir. Bu işlem poliplerin tespiti ve tedavisi için de yapılabilir. Polipler, kolon kanseri gelişimine neden olabilen küçük tümöral kitlelerdir. Kolonoskopi işlemi sırasında polipler tespit edilirse, doktorlar bu polipleri çıkarabilirler.

Kolonoskopi işlemi ayrıca kolon ve rektum kanseri tedavisi için de kullanılabilir. Erken evre kanserlerde kolonoskopi işlemi sırasında kanserli hücre içeren doku tespit edilirse, doktorlar kanserli dokuları kolonoskop aracılığıyla çıkarabilirler. Bu işlem, açık ameliyata gerek kalmadan kanser hücrelerinin tedavi edilmesine yardımcı olabilir. Ancak bu durum sadece en erken yani başlangıç aşamasındaki kanserler için uygulanabilmektedir.
Kolon veya rektum kanseri tanısı alan hastaların tedavisinin planlanması için öncelikle kanserinin evresinin ortaya konulması gerekmektedir. Bu nedenle, kanserin yerleşim yerine göre bilgisayarlı karın tomografisi veya manyetik Rezonans görüntüleme, akciğer tomografisi ve gerekli durumlarda PET BT tetkiki yapılması gerekmektedir. Buradan elde edilecek sonuçlara göre tedavi planlaması yapılacaktır.

Kolon ve rektum kanserinde cerrahi tedavi gerekli midir?

Günümüzdeki tüm bilimsel gelişmelere rağmen kolon ve rektum kanserinde ana tedavi, cerrahi tedavi olarak kabul edilmektedir.
Kolon ve rektum kanseri tedavisinde kullanılan cerrahi teknikleri, kanserin evresine, yerleşim yerine, hastanın genel sağlık durumuna ve diğer faktörlere göre değişebilir. Ancak, genellikle aşağıdaki yöntemler kullanılmaktadır:

1. Açık Cerrahi: Bu yöntemde kanserli dokuları çıkarmak için büyük bir kesik açılır. Bu yöntem, daha ciddi kanser vakalarında ve laparoskopik cerrahi yöntemine uygun olmayan durumlarda kullanılır.
2. Laparoskopik Cerrahi: Bu yöntem genellikle kolon ve rektum kanseri tedavisinde sıklıkla kullanılan minimal bir invaziv cerrahi yöntemidir. Bu yöntemde birkaç küçük kesik açılır ve laparoskop adı verilen bir kamera cihazı ve diğer cerrahi aletlerle kanserli dokular çıkartılır.
3. Robotik Cerrahi: Bu yöntemde ise, robotik sistem kullanılır ve kanserli dokular çıkartılır. Bu yöntem, laparoskopik cerrahi yöntemine benzer şekilde, minimal invaziv bir cerrahi yöntemidir.

Günümüzde cerrahi tedavilerin içinde en sık kullanılan ve kullanılması önerilen yöntemler laparoskopik ve robotik cerrahi yöntemleri olup, tedavi alanında ve robot teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak, eğilim robotik cerrahiye doğru olmaktadır.

4. Transanal Endoskopik Mikrocerrahi (TEM): Bu yöntem sadece rektum kanseri tedavisinde ve erken evre kanserlerinde kullanılır. Bu yöntemde endoskop adı verilen bir cihaz kullanılır ve rektumun alt kısmındaki kanserli dokular çıkartılır. Bu yöntem -hastalığın evresi ve kitlenin büyüklüğü gibi nedenlerle- sınırlı bir hasta grubunda kullanılabilmektedir.

Cerrahi tedaviye yardımcı tedaviler nelerdir?

• Cerrahi tedavi öncesi radyasyon tedavisi; özellikle rektum kanserinde kanserin evresine göre değişmekle beraber, kanserli dokunun küçültülmesi ve yok edilmesi amacıyla kullanılan bir tedavi yöntemidir. Kolon kanserinin primer tedavisinde radyoterapi kullanılmazken, kolon ve rektum kanserlerinin metastazlarını tedavi etmek için, gün geçtikçe artan bir oranda radyoterapi tedavisi kullanılmaktadır.
• Cerrahi tedavi öncesi veya sonrasında kemoterapi tedavisi ise; hastalığın evresine bağlı olarak, tümörü küçültme veya cerrahi tedavi sonrasında hastalığın tekrarını önlemek amacıyla uygulanan özel ilaç tedavileridir.

Kolon ve rektum kanserinin tedavisinde kullanılan cerrahi teknikler, kanserin evresine ve yerleşim yerine göre değişebilir. Bu nedenle, her hasta için özel bir tedavi planı oluşturulması önemlidir. Tedavi kararları, merkezlerin multidisipliner tümör konseylerinde her hasta özelinde yapılacak değerlendirmeler sonrasında verilmelidir.

Kolon ve rektum kanserinde yeni tedaviler

Yeni tedavi yöntemleri arasında immünoterapi, hedefe yönelik tedavi ve gen terapisi gibi yöntemler geliştirilmektedir.

• İmmünoterapi; bağışıklık sistemini kanser hücrelerine karşı savaşmaya teşvik etmek için kullanılan bir tedavi yöntemidir.
• Hedefe yönelik tedavi; kanser hücrelerini hedef alarak, kanser hücrelerinin yok edilmesine yardımcı olur.
• Gen terapisi ise; kanser hücrelerinin genetik yapısını değiştirerek tedavi etmeyi amaçlar.

Ancak, bu yeni tedavi yöntemleri hala klinik deney aşamasındadır ve daha ileri araştırmalar gerektirmektedir. Bu nedenle, erken teşhis ve tedavi önemlidir. Kişilerin düzenli olarak tıbbi kontrollerini yaptırmaları, sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemeleri ve kanserle mücadelede erken aşamada tedavi almaları sağlıklı bir yaşam sürdürmeleri açısından son derece önemlidir.