Son günlerde karaciğer enzimlerindeki artış pek çok bireyde görülmektedir. Bu durum insan vücudunun önemli organlarından biri olan karaciğerde yorgunluklara neden olmakla beraber karaciğerde çeşitli rahatsızlıklara neden olmaktadır. İşe önce karaciğerimizi sevmekle başlayalım, sonra mı? Sonrasını da sevgi dahilinde yapılabilecekleri merak edenler için satırlarıma göz atmasını öneririm.
Karaciğer rahatsızlıklarını gösterebilecek etkenlerin başında karaciğer enzimlerindeki artış gelmektedir.Karaciğerde depolanması gereken enzimlerin kanda yüksek oranda bulunmasıkaraciğerde oluşabilecek hasarlanmayı belirler. Aspartat aminotransferaz (AST),alanin aminotransferaz (ALT) enzimleri karaciğere özgü enzimlerdir. Karaciğerhücrelerinde bulunurlar. Karaciğer hücrelerinin hasarlanmaya bağlı olarak çokfazla sayıda ölmesi kanda AST ve ALT seviyelerini yükselmesine neden olur.Karaciğer toksisitesine neden olabilecek ilaç kullanımına bağlı olarak buenzimlerde kanda bir artış görülebilir.
Karaciğer ağırlığının yüzde 5’indenfazlasının yağ olması ve alkol veya alkol dışı nedenlerden dolayı karaciğeryağlanması olarak tanımlanmaktadır. Bu yağlanmanın en fazla görülen nedeni isealkol kullanımıdır. Vücut ağırlığındaki artış, aynı zamanda şeker hastalığı dakaraciğer yağlanmasına neden olabilir. Ayrıca karaciğer yağlanması diğerhastalıklara da neden olabilir.
Hepatit A, Hepatit B gibi akutviral hepatitler ve kronik Hepatit C hastalığı bulunması da AST ve ALTdeğerlerinde artışa neden olur.
Yapılan çalışmalarda karaciğerdostu besinlerin karaciğerin çalışmasını fonksiyonel olarak güçlendirdiğinigöstermektedir. Bu besinler aynı zamanda zararlı toksinleri vücuttanuzaklaştırmaya da yardımcı olmaktadır.
Daha sağlıklı bir karaciğer içinve AST- ALT değerlerinin yükselmemesi için karaciğer dostu besinleri beslenmedüzeni içerisinde bulundurmakta fayda vardır. Karaciğer dostu besinlerdenbahsedecek olur isek bunların başı olarak enginardan söz etmek gerekir. Enginarkandaki yüksek kolesterol miktarını normal düzeye çekmeye yardımcı olur buesnada da karaciğerin yükü hafifler. Karaciğer toksinlerinin temizlenmesineyardımcı olur. Fakat safra taşı olan bireylerde enginar yaprağı şiddetlibelirtilere yol açabilir.
Soğan, sarımsak gibi güçlüantibiyotik sayılabilecek besinler karaciğer yenilenmesine yardımcı olmaktadır.
Yoğurt ise probiyotik etkisininyanı sıra karaciğer rahatsızlıklarında tedavide beslenmeye mutlaka eklenmelidir.Suyu ile beraber tüketilen yoğurt karaciğerde detoks etkisi bırakır.
Bunların yanı sıra kereviz,brokoli, turp, badem, deniz balıkları, limon, tere gibi besinler de karaciğerdostu besinlerden sayılmaktadır.
Peki, AST ve ALT enzim değerlerisınırda veya yüksek olan bireyler beslenmelerinde nelere dikkat etmelidir diyebaktığımızda; hazır gıdalar, şeker içeren gıdalar gibi işlenmiş ürünlerden uzakdurmak gerekmektedir. Sakatatlar, şarküteri ürünleri, turşu, salça, salamuragibi konserve ürünleri tüketmemek gerekir. Alkol tüketimini azaltmak, mümkünolduğunca hiç alkol tüketilmemelidir.
Kırmızı et tüketimindesınırlandırmaya gidilmelidir. Beyaz et özellikle balık tüketimi önemlidir.Protein ihtiyacı mümkün olduğunda bitkisel proteinlerden sağlanmalıdır. Sütürünleri olarak yarım yağlı veya yağsız ürünler kullanılabilir. Zeytinyağıkullanımı ön planda olmalıdır. Katı, doymuş yağlardan ne denli uzak olursak okadar sağlıklı besleniriz ve karaciğer sağlığını korumuş oluruz.
Ekmek seçimi mutlaka esmer ekmekyönünde olmalıdır. Beslenme düzenini bu yönde değiştirmekle beraber vücutağırlığında ve vücut yağ yüzdesinde artış var ise bunu düzenli fizikselaktivite ile bu önerilere de uyarak normal sınırlara getirmek gerekmektedir.
Çoğu maddenin metabolize olduğu,vücut ısısının sağlanmasına yardımcı, kan şekeri miktarını dengeleyen, lenfyapımında görevli, pıhtılaşmada görevli maddelerin üretimini sağlayan en aktiforganlarımızdan biri olan karaciğerin sağlığını korumak için öneriler mutlakadikkate alınmalıdır. Karaciğerde oluşan herhangi bir hasarlanma tüm vücuduetkileyebilmektedir.
Nergis kokulu günler dilerim.
Diyetisyen Hatice Özlem Okka
