Yumurtlama problemleri, adet düzensizliklerine, genellikle adet gecikmelerine sebep olurken, kısırlık sebeplerinin yaklaşık % 25’ini oluştururlar.
İnfertilitenin (kısırlık) tanımda olduğu gibi, 1 yıllık korunmasız ilişki ile gebe kalamayan çiftlerde araştırma yapılmaya başlanabilir. Bu araştırma erkeklerde basit bir spermiogram tetkikin yeterli olmasına rağmen kadınlarda çeşitli faktörler sebep olabileceği için araştırma daha kapsamlı ve daha zahmetli olabilmektedir. Yapılması gereken hormonal tetkikler adetin 3. günü yapılmalı, bunlar FSH,LH Estradiol, prolaktin , progesteron tiroid hormonlarıdırlar. Bunların dışında yapılacak olan tetkikler, başta çiftin kan grupları olmak üzere, hepatit markerları (HbsAg, AntiHbs, AntiHCV, AntiHİV), Rubella ve toxoplazma antikorları ve tam kan sayımıdır. Ultrasonografi ile yumurta takibi, adetin 3. günü mevcut over rezervi hakkında bilgi edinildikten sonra, yardımcı ilaç kullanımı verildiğinde de, verilmediği durumlarda da belli gün aralıkları ile yapılabilmektedir. Salin infüzyon sonografi (SİS): Rahim içine sıvı verilerek, yapışıklıkların, polip, myom gibi yer kaplayan lezyonların tespit edilmesini sağlayan ultrasonografi eşliğinde yapılan görüntüleme yöntemidir.
Histerosalpingografi (ilaçlı rahim filmi)
Rahim içi ve tüplerdeki patolojileri (tıkanıklık, yapışıklık, yer kaplayan lezyonlar) gösteren, tanı ve tadavide yol gösteren önemli bir görüntüleme yöntemidir. Adetin 8-12. günleri arasında yapılmalıdır. İşlem sırasında rahim içi basıncın artmasından dolayı kasık ağrısı hissedilebilir. Gereğinde genel anestezi altında yapılmaktadır. Histeroskopi ve Laparoskopi: Histeroskopi rahim içinin, laparoskopi ise karın içinin optik bir cihaz yardımı ile gözlenmesini, anatomik bozuklukların tespit edilmesini, gereğinde hem tanı hem de tedavi aracı olarak sağlayan operatif görüntüleme yöntemleridir. Açıklanamayan infertilite, karın içi adhezyonlar (yapışıklıklar), over kistleri, endometrioma, myomlar Laparoskopi ile hem teşhisi hem tedavisi mümkün olan durumlardır.
Yumurtalama problemleri
Yumurtlama problemleri, anovulasyon (yumurtlamama) adet düzensizliklerine, genellikle adet gecikmelerine sebep olurken, kısırlık sebeplerinin yaklaşık % 25’ini oluştururlar. Hormonal düzensizliği olanlarda, polikisitik over sendromu gibi metabolik ve hormonal problemleri olan hanımlarda yumurtlamamaya bağlı infertilite sorunları ile karşılaşılmaktadır. Yumurtlama, gebeliğin oluşabilmesi için her ay yumurtalıklardan olgun bir yumurtanın atılması olarak tanımlanır, adetin 14. gününe rastlar ve gebelik için en uygun günler yumurtlama gününe yakın olan günlerdir (adetin 12-14-16. günleri).
Tüplere bağlı infertilite
Yumurtalkıktan atılan yumurtanın yakalanıp, spermler ile sağlıklı bir şekilde birleşebilmesi, gebeliğin oluşup rahim içine yerleşmesi için, tüplerin (tuba) açık ve sağlıklı olması gerekir. Kadınlarda geçirilmiş genital yol enfeksiyonları, genital tüberküloz, karın içi ameliyatlar, endometriozis, hidrosalpenks (tuba içinde sıvı birikimi, tıkanıklığa bağlı şişkinlik) gibi tüplerde tıkanıklık ve yapışıklık sebebi olan durumlarda tüplerden kaynaklanan kısırlık meydana gelir. Tüplere bağlı kısırlık oranı kadınlarda % 25-35 arasında rastlanmaktadır. Endometrium ile ilgili infertilite sebepleri: Kavite (rahim içi) veya endometriumda geçirilmiş enfeksiyonlar, adhezyonlar, polip, myom gibi yer kaplayan lezyonlar implantasyonu (bebeğin tutunmasını-yerleşmesini) engelleyerek infertiliteye sebep olabilir. Servikal Faktör (rahim ağzı ile ilgili infertilite sebepleri): Rahim ağzından salgılanan anti sperm antikorlar sepermleri hareketsizleştirerek nadir olarak infertilite sebebi olabilmektedirler. Aşılama ve tüp bebek tedavileri ile antisperm antikorlar önemini kaybetmişlerdir. Kadın yaşı ilerledikçe yumurtalık fonksiyonları azalmakta, 35 yaşından sonra etkisini gösteren bu azalma, 40 yaş sonrası çok daha hızlanarak gebe kalma şansı % 10’lara inmektedir. Yaş ile beraber yumurta kalitesindeki bozulma gebe kalma şansını azalttığı gibi, oluşacak olan gebeliklerdeki düşük riskini de artırmaktadır. Overlerde doku ve fonksiyon kaybına yol açan, kist – tümör operasyonları, endometrioma, radyoterapi, kemoterapi, sigara kullanımı gibi faktörler yumurta sayısının azalmasına sebep olarak yumurtalık bağımlı kadın infertilitesi sebebi olabilirler.
.
Op. Dr. Filip TAŞHAN
Doğan Hastanesi
